સિમોન બાઈલ્સ તેના ગુરુત્વાકર્ષણને નષ્ટ કરતી ફ્લિપ્સ અને ‘ટ્વિસ્ટીઝ’ – ફ્લોર પર, બેલેન્સિંગ બીમ અને બાર, પરાક્રમો માટે જાણીતી છે જેના માટે તેણીએ 4 વાર ઓલિમ્પિક ગોલ્ડ જીત્યો છે. જો કે, ટોક્યો ઓલિમ્પિક દરમિયાન, માનસિક સ્વાસ્થ્ય અને ઓલિમ્પિકમાં તેણીનું યોગદાન વધુ નોંધનીય રહ્યું છે. જેમ કે તેણે રમતગમતના મેદાનમાં હાથી પર સ્પોટલાઇટ મૂક્યું છે – ઉચ્ચ સ્તરે સ્પર્ધાના ઊંચા દાવ અને વધુ પડતુ દબાણ, અને રમતવીરોના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર તેની સંચિત અસર. આનો અર્થ એ જ થઈ શકે છે કે એવા સ્વસ્થ ઉકેલો બહાર આવવાનો અવકાશ છે જે આપણા પ્રિય રમતવીરોના માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુરક્ષિત કરશે, જે આખરે માનવ છે.
ટોચના રમતવીરોની સાથેની તાજેતરની વાતચીતમાં, ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિશંકરે વિવિધ માનસિક વિગ્રહોને સંબોધિત કરી જે રમતવીરોએ વિશ્વભરના યુવા, કઠોર રમતવીરોને સ્પષ્ટતા, પ્રેરણાદાયી, પ્રેરક અને પ્રોત્સાહિત કરતા હોય છે. એક મૂળભૂત પ્રશ્ન હતો: રમતગમત અને આધ્યાત્મિકતા: ઓક્સિમોરોન?
“જ્યારે તમે જિમમાં કસરત કરો છો, ત્યારે તમારે તમારા બધા સ્નાયુઓને આરામ આપવાની જરૂર છે (વ્યાયામ કરવા માટે) – જો તમે નહીં કરો, તો સ્નાયુઓની વૃદ્ધિ થશે નહીં અને તમારી ચેતાઓ તંગ બની જશે. શરીરને કસરતની જરૂર છે પણ મનને આરામની જરૂર છે. શરીર અને મન બંનેને વર્કઆઉટ અને રિલેક્સેશનના સંયોજનની જરૂર છે. તેથી, રમતગમત અને આધ્યાત્મિકતા ખૂબ જ પૂરક છે.”
ચાલો જોઈએ કે શું આપણે આ સમજદાર સલાહને માનસિક સંઘર્ષના ખેલાડીઓ અને રમતવીરોની કુસ્તીના અન્ય પાસાઓ પર લાગુ કરી શકીએ છીએ?
#1 ફ્રી વૈશ્વિક ધ્યાન એપ
ગુરુદેવ દ્વારા માર્ગદર્શિત ધ્યાન ગમતા સમયે, ગમતા સ્થાન પર કરો!
ડાઉનલોડ કરવા માટે સ્કેન કરો!
નિષ્ફળતા સાથે કેવી રીતે વ્યવહાર કરવો
તે કોઈપણ રમતનો અનિવાર્ય ભાગ છે. નિષ્ફળતા એ મહાન શિક્ષક છે પરંતુ ખેલાડીઓ નિષ્ફળતાનો સામનો કેવી રીતે કરી શકે?
“રમત એ જીત અને હાર માટે છે. ક્યારેક આપણે આગળ હોઈએ છીએ તો ક્યારેક પાછળ. કોઈપણ રીતે, ફક્ત તમારા મનની શાંતિ જાળવી રાખો. યાદ રાખો કે જ્યારે તમે જીતો છો, ત્યારે બીજું કોઈ હારે છે. અને હારવું કોઈને ગમતું નથી. આ જીવનના પડકારો છે. જીવન હંમેશા એક સરખું નથી હોતું. ઉતાર-ચઢાવ સામાન્ય છે. આપણે જીવનના ભાગરૂપે ખોટને સ્વીકારીને આગળ વધવાની જરૂર છે. અડગ રહો. નિરાશ ન થાઓ.”
રોગચાળામા લોકડાઉન (બંધ દરવાજા)
લોકડાઉન માર્ગદર્શિકા એથ્લેટ્સ માટે અત્યંત પ્રતિબંધિત અને નિરાશાજનક રહી છે જેમની આજીવિકા અભ્યાસ પર આધારિત છે. તેઓ શું કરી શકે?
“જ્યાં સુધી આપણે પરિસ્થિતિ પર નિયંત્રણ ન મેળવીએ ત્યાં સુધી આપણે થોડો સમય અડગ રહેવાની જરૂર છે. અન્ય કુશળતા વધારવા માટે આ સમયનો ઉપયોગ કરો. જે પણ કરવા માટે તમારી પાસે સમય નથી, તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. તે અસ્થાયી તબક્કો છે. જ્યારે હળવા બની જઈએ ત્યારે નવા જોશ સાથે પ્રેક્ટિસ કરીએ.”
શંકાઓને કેવી રીતે દૂર કરવી અને તમારી શક્યતાઓને કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરવી
સ્પર્ધાઓ ખેલાડીઓમાં સૌથી શ્રેષ્ઠ અને સૌથી ખરાબ બંને બહાર લાવે છે. તમે તમારી રમતના નિર્ણાયક બિંદુઓ પર ઉદ્ભવતી શંકાઓને કેવી રીતે દૂર કરશો અને તમારી શક્યતાઓ ને કેવી રીતે પ્રાપ્ત કરશો?
“તણાવ છોડો. વ્યાપક દ્રષ્ટિ રાખો. તમારા લક્ષ્યો અને પડકારોને વિસ્તૃત કરો. પરમાત્મામાં વિશ્વાસ રાખો.
“જ્યારે ખેલાડીઓ તેમના શરીરને તાલીમ આપે છે, ત્યારે મનની તાલીમ પણ મહત્વપૂર્ણ છે. રમતગમતમાં અસરકારકતાનો ઘણો સંબંધ છે કે વ્યક્તિ પોતાનું ધ્યાન કેવી રીતે કેળવી શકે છે. હું તમામ ખેલાડીઓને આર્ટ ઓફ લિવિંગ કાર્યક્રમમાં ભાગ લેવા પ્રોત્સાહિત કરું છું કારણ કે મને લાગે છે કે તે રમત રમવા માટે મનને પ્રશિક્ષિત કરવામાં ખૂબ જ ફળદાયી સાબિત થશે.”
– સંદીપ સિંહ, હરિયાણાના રમતગમત મંત્રી, ભારતીય હોકી ટીમના ભૂતપૂર્વ કેપ્ટન અને હોકીમાં વર્લ્ડ રેકોર્ડ ધારક
રમતવીરોના માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ગુરુદેવ
માનસિક સ્વાસ્થ્ય એકદમ મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમે ખુશ ન હોવ, જો તમે જે કરો છો તે કરવામાં તમે ખુશખુશાલ નથી, તો શું અર્થ છે? રમતો એવી વસ્તુ છે જે ખૂબ જ ખુશ ભાવનામાંથી બહાર આવે છે અને જો રમતવીરો ખુશ ન હોય, તો તે દર્શાવે છે કે તેમને કંઈક કરવાની જરૂર છે. ઘણા ઓલિમ્પિક એથ્લેટ્સ તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્યને મજબૂત રાખવા માટે સુદર્શન ક્રિયા કરી રહ્યા છે. તમારે માત્ર શારીરિક સહનશક્તિની જ નહીં પણ માનસિક ગતિશીલતાની પણ જરૂર છે, અને ધ્યાન અને યોગ તમને તે આપશે
યોગ તમારી બધી આંતરિક પ્રણાલીઓને લાભ આપે છે અને માનસિક સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે. તમામ રમતોમાં ધ્યાન અને મનની હાજરીની જરૂર હોય છે. એકલ-માઈન્ડેડ બનવા માટે, ધ્યાન અને યોગ સાથે સાથે જવું જોઈએ. તમારી પ્રેક્ટિસ કરતા પહેલા, સુદર્શન ક્રિયાનો અભ્યાસ કરો અને માર્ગદર્શિત ધ્યાનમાં 10 મિનિટ બેસો.
“મેં તાજેતરમાં ઓનલાઈન મેડિટેશન અને બ્રેથ વર્કશોપ કર્યું. અમે શ્વાસ લેવાની તકનીકો, સુદર્શન ક્રિયા વગેરેનો અભ્યાસ કર્યો. પરંતુ, મારી સાથે વર્કશોપ કરી રહેલા લોકોની સકારાત્મકતા મને સૌથી વધુ પ્રભાવિત કરતી હતી. ઝૂમ કોલ પર હોવા છતાં પણ તેણે મને આટલી સરસ અનુભૂતિ આપી. હકારાત્મકતા એટલી અસરકારક હતી. આ પ્લેટફોર્મ બનાવવા અને આ અસરકારક પ્રથાને શેર કરવામાં અમને મદદ કરવા બદલ આભાર.”
– સૌરવ ઘોસાલ, સ્ક્વોશ ખેલાડી, અર્જુન એવોર્ડ વિજેતા
ભૂતકાળની ઇજાઓ થવા વિષે
ઇજાઓ દરેક રમતવીરના જીવનનો એક ભાગ અને પાર્સલ (મુદ્દો)છે. લગભગ તમામ વ્યાવસાયિક રમતવીરોએ ઇજાઓ સાથે સંકળાયેલા ડાઉનટાઇમ સાથે વ્યવહાર કર્યો હશે. જ્યારે શારીરિક અસર પૂરતી કમજોર કરી રહી છે, ત્યારે માનસિક અસ્વસ્થતા પણ મંદ કરનાર છે. પરંતુ કેટલાક લોકો આ અવરોધોને પાર કરીને ટોચ પર આવે છે. ખેલાડી જેમાંથી પસાર થઈ શકે છે તે સૌથી ખરાબ અનુભવોમાંથી એકનું આ પ્રેરણાદાયી એકાઉન્ટ વાંચો:
“હું રમતવીરોના પરિવારમાંથી આવું છું. મને ગોળી વાગી, જેનાથી મને લકવો થયો; હું 2 વર્ષથી વ્હીલચેરમાં હતો. ડૉક્ટરોએ કહ્યું કે હું ફરી રમી શકું તેમ નથી. હું હજી પણ ફરીથી રમવામાં સફળ રહ્યો, ટીમમાં જોડાયો, કેપ્ટન બન્યો અને અર્જુન એવોર્ડ મેળવ્યો. હું કહીશ, આપણે જીવનમાં એક મોટું ધ્યેય હોવું જોઈએ – અને જ્યારે તમે તેને હાંસલ કરો છો, ત્યારે તમારે વધુ ઉચ્ચ લક્ષ્ય નક્કી કરવું જોઈએ. ડ્રગ્સમાં આવીને ઉજવણી કરશો નહીં. ઘણા ખેલૈયાઓ આ રીતે ઉજવણી કરે છે અને ખોટા રસ્તે જાય છે.
– સંદીપ સિંહ
રમતગમતની ખરાબ બાજુ નો સામનો કરવા માટેની સલાહ
યુવાનો ખાસ કરીને રમતગમતમાં વધુ ઊર્જા ધરાવે છે. તેઓ વ્યસનકારક પદાર્થો તરફ આકર્ષાય છે. તેઓ આ ખતરનાક મુશ્કેલીઓને કેવી રીતે દૂર કરી શકે?
“યુવાનોને ડ્રગ્સ કરતાં વધુ આકર્ષક કંઈક ઑફર કરો. સુદર્શન ક્રિયા એટલી વ્યસનમુક્ત છે. લાખો લોકો ડ્રગ્સ અને દારૂના વ્યસનમાંથી બહાર આવ્યા છે. જ્યારે તેઓ પ્રાણાયામ અને સુદર્શન ક્રિયા કરતા હતા, ત્યારે તેઓએ આ આદતો છોડી દીધી હતી. ખેલાડીઓએ યોગ, પ્રાણાયામ અને સુદર્શન ક્રિયા કરવી જોઈએ. ડ્રગ્સ સામે યુદ્ધ ચલાવો.”
વિચારો વધુ ન આવે તે માટે ઉપાય
જ્યારે તમને અંદરથી થોડી શાંતિની જરૂર હોય, ત્યારે તમારું મન વિચલિત અને નિરાશાજનક વિચારો સાથે દસથી બાર બાબતો બકબક કરે છે. તમે આ માનસિક બકબક કેવી રીતે બંધ કરી શકો છો ? ફક્ત ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકો છો?
“જ્યારે તમે નૃત્ય કરો છો અથવા યોગ કરો છો, ત્યારે શું તમારા મગજમાં વિચારો આવે છે? ના, ખરું ને? તેવી જ રીતે, જ્યારે તમે ભસ્ત્રિકા જેવા પ્રાણાયામનો અભ્યાસ કરો છો, ત્યારે તમે માત્ર તે ક્ષણમાં જ હોવ છો. (જ્યારે તમારી પાસે વિચારો હોય), ફક્ત તમારા મનના બધા વિચારો લખો – અને તમે જોશો કે ફક્ત મહત્વપૂર્ણ વિચારો જ રહેશે. જ્યારે આપણે સુદર્શન ક્રિયા કરીએ છીએ, ત્યારે તમારા વિચારો ડિસ્કનેક્ટ થઈ ગયા હશે. તે બરાબર છે. તે સફાઈનું એક સ્વરૂપ છે.”
તેથી, ફક્ત તમારા વિચારોને તમારા મગજમાં પ્રવેશવા દો અને બહાર નીકળવા દો. શ્વાસ લો, શ્વાસ બહાર કાઢો. સુદર્શન ક્રિયા માર્ગ!
“સુદર્શન ક્રિયા કરવાથી મને ખરેખર, ખરેખર સારું લાગ્યું. મને લાગ્યું કે તે પ્રેરણાનો નવો સ્ત્રોત છે. હું ચોક્કસપણે અન્ય લોકોને તે કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરીશ.”
– સંજીવ રાજપૂત, શૂટર, અર્જુન એવોર્ડ વિજેતા
શું રમતગમતમાં નિર્ધારિત બનવું બરાબર છે?
જ્યારે તમે કિંમત કરતા હોવ ત્યારે તમે કેવી રીતે દયાળુ બની શકો? તમે હારશો નહીં? અને જો તમે આક્રમક છો, તો શું તમે ચપળતાના સિદ્ધાંતોથી અલગ નથી?
“જ્યારે રમો છો, ત્યારે તમારું 100 ટકા યોગદાન તમારે આપવું જોઈએ – નિર્દય બનો.(ભાવનાઓ અને વિચારોથી મુક્ત) જ્યારે તમે કોઈને રમત બહાર કાઢી શકો છો, ત્યારે બીજા પાસે જાઓ -તેમને પસંદ કરો અને દયાવાન બનો. જે દ્વિતીય છે તેની પાસે સ્થિરતા પ્રાપ્ત કરવી.
જ્યારે તમે રમતમાંથી બહાર હોવ, ત્યારે બીજા પાસા પર જાઓ – સંવેદનશીલ અને દયાળુ બનો. જે દોડે છે તેની પાસે સ્થિર ઊભા રહેવાની ક્ષમતા હોવી જોઈએ. લોકપ્રિય ધારણાથી વિપરીત, કરુણા અને સંવેદનશીલતા ઉચ્ચ ઓલિમ્પિક મૂલ્યો લાવે છે અને રમતવીરોને ઓલિમ્પિક સૂત્ર – સિટીયસ, અલ્ટીયસ, ફોર્ટિયસ – ઝડપી, ઉચ્ચ, મજબૂત લક્ષ્ય રાખવામાં મદદ કરે છે! તેથી, સુદર્શન ક્રિયા સાથે રમતગમતમાં તમારું પ્રદર્શન વધુ સારુ બનાવો, શ્વાસ લેવાની તકનીક કે જેણે વિશ્વના ઘણા શ્રેષ્ઠ ઓલિમ્પિક રમતવીરોને મદદ કરી છે. હમણાં જ ઓનલાઈન મેડિટેશન અને બ્રેથ વર્કશોપમાં જોડાઓ! એથ્લેટિક યોગ સાથે ભવ્ય વિજય મેળવવા વિશે વધુ વાંચો!
(ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિ શંકરની વિવિધ રમતવીરો સાથેની વાતચીત પર આધારિત)
