જીવન અણધાર્યા વળાંકો અને પડકારોથી ભરેલું છે. જ્યારે બીમારી, મૃત્યુ, છૂટાછેડા, નોકરી ગુમાવવી, નિષ્ફળતા, અથવા અન્ય પીડાદાયક અને મુશ્કેલ જીવનની ઘટનાઓ જેવી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે ત્યારે, તમે અસ્વસ્થ અથવા હચમચી શકો છો, જાણે કે તમારી નીચેની જમીન હવે સ્થિર નથી.
જીવનમાં કઠિન સમય અનિવાર્ય છે, અને આ મુશ્કેલ સમયમાં માત્ર તમારા ભાવનાત્મક સ્વાસ્થ્યની જ નહીં, પણ તમારી માનસિક શક્તિની પણ કસોટી થાય છે. મજબૂત રીતે સામનો કરવાની વ્યૂહરચના શીખવાથી તમને આ ક્ષણના સંઘર્ષો છતાં માર્ગ પર રહેવામાં મદદ મળશે
જ્યારે જીવન તમને લીંબુનો સમૂહ આપે છે, ત્યારે શું તમે લીંબુનું શરબત બનાવો છો?
કેટલાક લોકો પ્રતિકૂળતાના પ્રથમ સંકેત પર ક્ષીણ થઈ જાય છે, અને લાંબા સમય સુધી તણાવમાં રહી શકે છે. તેમની મુશ્કેલીઓમાંથી પસાર થવાને બદલે, તેઓ ફક્ત બચવાનો માર્ગ શોધે છે.અન્ય લોકો, તેમ છતાં, જીવનમાં ગમે તે પડકારનો સામનો કરે છે. આંચકાઓને પુનરાગમનમાં ફેરવવાની તેમની પાસે અદ્ભુત આવડત છે અને તેઓ ઉત્સાહ અને આત્મવિશ્વાસ સાથે મુશ્કેલીઓનો સામનો કરે છે.
જ્યારે અન્ય લોકો હાથ ઊંચા કરી દે છે ત્યારે પણ તેઓ પોતાનાથી બનતું બધું ચાલુ જ રાખે છે.આ ચાલુ રાખવાની તેમની ઇચ્છા આ લોકોને અલગ પાડે છે. આ દ્રઢતા માટે મજબૂત મનોબળ અને આગળના માર્ગ પર વાટાઘાટો કરતી વખતે અનિશ્ચિતતા અને અગવડતાને સ્વીકારવાની ક્ષમતા વિકસાવવાની જરૂર છે.
તેઓ શાંત અને કેન્દ્રિત રહીને મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓને દૂર કરવામાં સક્ષમ છે. તેઓ ઉકેલો શોધવા અને ટ્રેક પર પાછા આવવા માટે તૈયાર છે. તેઓ જે ઇચ્છે છે તેનાથી તેઓ નિરાશાઓને રોકતા નથી. તેના બદલે, તેઓ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને સફળ થવાની યોજના બનાવે છે.
તમે શું કરો છો? શું તમે ઉતાર-ચઢાવનો મજબૂતાઈથી પાછા ફરવા સામનો કરો છો, કે તોફાન શાંત થાય ત્યાં સુધી તમે માત્ર ખડકની નીચે સંતાઈ જાઓ છો? તમે કેવી રીતે તાકાત અને ખંતનો વિકાસ કરી શકો છો જે તમને અડગ રાખશે? શું છે રહસ્ય?
મજબૂત મનોબળ – પ્રતિકૂળતાનો સામનો કરીને મજબૂત રહેવું
“મજબૂત મનોબળ” નો વારંવાર બોલચાલની ભાષામાં ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જે કોઈ પણ સકારાત્મક માનસિક લક્ષણોનો ઉલ્લેખ કરે છે જે વ્યક્તિને મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે.
તે તમને મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવા છતાં તમારું ધ્યાન અને નિશ્ચય જાળવી રાખવાની ક્ષમતા છે. આપણા જીવનની ઘટનાઓ ભાગ્યે જ આપણે ઇચ્છીએ છીએ તે રીતે આગળ વધે છે, પરંતુ તેનો અર્થ એ નથી કે તમારે તેને તમારા ટ્રેક પરથી ફેંકી દેવાની જરૂર છે. માનસિક કઠોરતા તમને તમારી ભૂલોમાંથી શીખવાની મક્કમતા આપે છે, વિનાશક ફટકો નિષ્ફળતા ક્યારેક લાવી શકે છે. આ સ્થિતિસ્થાપકતા અને મનોબળ તમને લાગણીઓને અંકુશમાં રાખવાની શક્તિ પણ આપે છે જ્યારે તમારા જીવનમાં કંઈક જબરજસ્ત લાગે છે અને તમારે મજબૂત બનવાની જરૂર છે. અનિવાર્યપણે, માનસિક કઠિનતા એ આંતરિક શક્તિ અથવા ગ્રિટ છે જે તમને આગળ વધવાનું, દબાણ કરવાનું અને પ્રયાસ કરવાનું ચાલુ રાખવા દે છે, પછી ભલેને આગળ વધવું મુશ્કેલ હોય.
શા માટે મજબૂત મનોબળ એટલુ મહત્વપૂર્ણ છે?
જો તમે તમારા જીવનમાં વધુ કંઇ ઇચ્છતા હોવ, પછી ભલે તે સ્પર્ધાત્મક કાર્ય હોય કે નોકરીમાં વધુ કંઇ સારું કરવા માટે હોય, અથવા તમે અગાઉ જે અવરોધોનો સામનો કર્યો હોય તેની ગંભીરતાથી વાંધો ન હોય તમારી કુશળતાને વધારવી હોય – તો તે માટે મજબૂત મનોબળ કરવું એ જ ઉપાય છે.
પર્યાપ્ત માનસિક શક્તિ વિના, જીવનના પડકારો તમને આત્મ-શંકા, ચિંતા અને હતાશાથી ભરી શકે છે. તે અસ્વસ્થ લાગણીઓ પછી નકારાત્મક વિચારસરણી તરફ દોરી શકે છે અને તમારા વર્તન અને પ્રભાવને પ્રતિકૂળ અસર કરી શકે છે. મુશ્કેલીઓ વચ્ચે મજબૂત રહેવા માટે તમારે તમારા વિચારો, લાગણીઓ અને વર્તનનું સંચાલન કરવાની જરૂર છે
સંશોધન દર્શાવે છે કે તમારા ધ્યેયો હાંસલ કરવા માટે તમારી માનસિક કઠોરતા અન્ય કોઈપણ વસ્તુ કરતાં વધુ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે, પછી ભલે તે લક્ષ્યો સ્વાસ્થ્ય, વ્યવસાય, રમતગમત, કારકિર્દી, સંબંધો અથવા સામાન્ય રીતે જીવનના ક્ષેત્રમાં હોય. તે સારા સમાચાર છે, કારણ કે સખત મન વિકસાવવાની ઘણી રીતો છે!
પડકારોનો સામનો કરવા માટે માનસિક કઠોરતા વિકસાવવી
આપણે બધા વધુ સ્થિતિસ્થાપક અને માનસિક રીતે સખત બનવાનું શીખી શકીએ છીએ. તે બધું જ આદર્શ મનોવૈજ્ઞાનિક, શારીરિક, ભાવનાત્મક અને આધ્યાત્મિક સ્થિતિમાં રહેવા વિશે છે, જેથી કરીને ટોચના સ્તરે આગળ વધવું અને પ્રદર્શન કરવું.
મુશ્કેલ સમયમાં તમને વધુ સ્થિતિસ્થાપક બનવામાં મદદ કરવા માટે અહીં 8 સાધનો છે
1. વિશ્વાસ રાખો “તમને ક્યારેય એવી સમસ્યા આપવામાં આવતી નથી કે જેને તમે હેન્ડલ કરી શકતા નથી. તમારી સામે આવતી દરેક સમસ્યા તમને એ અહેસાસ કરાવવાની છે કે તમારામાં આવડત, પ્રતિભા અને તેમાંથી બહાર આવવાની ક્ષમતા છે! તે ફક્ત તમારા માટે જ છે કે તમે તમારી સાચી સંભાવનાને ઉજાગર કરો.” આધ્યાત્મિક ગુરુ ગુરુદેવ શ્રી શ્રી રવિશંકરના આ શબ્દોમાં ખૂબ જ ઉત્કર્ષક શાણપણ છે. એવું માનવું કે જે કંઈ પણ થઈ રહ્યું છે તે વેશમાં આશીર્વાદ છે, અને કંઈપણ કાયમી નથી અને આ મુશ્કેલ સમય પણ પસાર થશે, તે આપણને ખૂબ જરૂરી ધીરજ અને હકારાત્મકતા આપે છે.
2. તમારા પરિપ્રેક્ષ્યને વિસ્તૃત કરો. જીવન એ સારા સમય અને મુશ્કેલ સમય, સુખ અને દુઃખનો સમન્વય છે. પરંતુ યાદ રાખો કે પીડા અનિવાર્ય હોવા છતાં, દુઃખ ચોક્કસપણે વૈકલ્પિક છે. જીવન પ્રત્યે વ્યાપક પરિપ્રેક્ષ્ય રાખવાથી તમને દુઃખદાયક સમયમાં આગળ વધવાની શક્તિ મળે છે. જાણો કે આ દુનિયામાં તમારી ખૂબ જ જરૂર છે. તેની તમામ અનંત શક્યતાઓ સાથે, તમારું જીવન એક ભેટ છે, કારણ કે તે ફક્ત તમારા માટે જ નહીં પરંતુ અન્ય ઘણા લોકો માટે પણ આનંદ અને ખુશીનો ફુવારો બની શકે છે.
3. શ્વાસ લેવાનું શરૂ કરો. આ પ્રવૃત્તિ વાસ્તવમાં તમારા શરીરને સારી માનસિક કામગીરી માટે તૈયાર કરે છે. જસ્ટ (ફક્ત)ધ્યાન આપો – શું તમે હમણાં તમારા શ્વાસને પકડી રાખો છો? તમે જેટલા વધુ તાણ અને તણાવમાં છો, તેટલી જ વધુ શક્યતા છે કે તમે તમારા શ્વાસને ધ્યાનમાં લીધા વિના રોકી શકો છો. હકીકતમાં, તમે માથાનો દુખાવો, પીઠનો દુખાવો અથવા ચુસ્ત ખભા અને ગરદનના સ્નાયુઓ પણ અનુભવી શકો છો. અહીં તમારા માટે એક પ્રિસ્ક્રિપ્શન છે: 5-7 ઊંડા શ્વાસ લો, અને તેમને ધીમે ધીમે બહાર આવવા દો.
4 ની ગણતરી સુધી ધીમે ધીમે અને સરળ રીતે શ્વાસ લો, 4 ની ગણતરીને પકડી રાખો, 4 ની ગણતરી સુધી વધુ ધીમેથી શ્વાસ બહાર કાઢો અને 2 ની ગણતરી સુધી થોભો. આ દિવસમાં 3 વખત કરો. જ્યારે તમે ઉજ્જયી શ્વાસનો ઉપયોગ કરો છો ત્યારે આ વધુ શક્તિશાળી છે. આ તમારા દિવસ દરમિયાન સારું પરિભ્રમણ અને સ્થિર શ્વાસ બનાવે છે, પછી ભલે તમે કોઈપણ પરિસ્થિતિનો સામનો કરો.
4. હસો અને હસાવો. જ્યારે જવું મુશ્કેલ બને છે, ત્યારે અઘરું થઈ જાય છે, ખરું ને? તમારી ખુશીની તાકાત તમે જે પ્રતિકૂળ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરો છો તેના પરથી માપવામાં આવે છે. જ્યારે બધું બરાબર ચાલી રહ્યું હોય, ત્યારે મોટી સ્મિત આપવી એ કોઈ મગજની વાત નથી! પરંતુ જો તમે કોઈપણ પરિસ્થિતિ, કોઈપણ ઘટનામાં સ્મિત કરી શકો છો, તો તે પરિપક્વતા, શક્તિ અને બુદ્ધિની નિશાની છે. કેટલીકવાર તમારે તેને બનાવટી બનાવવી પડશે જ્યાં સુધી તે તમારા સ્વભાવમાં આવી જાય નહીં.
આગલી વખતે જ્યારે તમે અભિભૂત થાઓ ત્યારે સ્મિત કરવાનો પ્રયાસ કરો અને જુઓ કે તમે કેટલા હળવા અને આત્મવિશ્વાસ અનુભવશો.જ્યારે સમય મુશ્કેલ હોય છે, ત્યારે હસવાનો પણ શ્રેષ્ઠ સમય છે. તમે આ સમયનો ઉપયોગ તમારી રમૂજની ભાવનાને શોધવા માટે પણ કરી શકો છો. આ ફક્ત તમારી ભાવનાત્મક સ્થિતિમાં જ નહીં, પણ તમારા શારીરિક અસ્તિત્વમાં પણ મદદ કરશે. તેને અજમાવી જુઓ અને દરરોજ સવારે 5 મિનિટ માટે ખુલ્લા મનથી હસો, ભલે તમને મૂર્ખાઈ લાગે, અને જુઓ કે શું થાય છે.
માનસિક રીતે મજબૂત લોકો માને છે કે સુખ એ મનની સ્થિતિ છે – કોઈ સ્થાન, વસ્તુ, વ્યક્તિ અથવા વસ્તુ નથી. તેઓ સભાનપણે ખુશ રહેવાની પ્રેક્ટિસ કરે છે અને જાણે છે કે તે થવું તેમના પર નિર્ભર છે. તો રાહ શેની જુઓ છો?
5. જુદા બનો. તમે આંચકોમાંથી પસાર થઈ શકો છો અને વધુ મજબૂત રીતે બહાર આવી શકો છો જો તમે યાદ રાખી શકો કે તે તમારા માટે જ નથી. ઘટનાઓને અંગત રીતે ન લો અથવા સમય બગાડો નહીં કે “બધા લોકોમાંથી હું જ શા માટે?” વ્યક્તિગત ન લો અથવા તમારી જાતને સ્વ-દયાની જાળમાં ન આવવા દો. તેના બદલે, તમે જે નિયંત્રિત કરી શકો તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો.
6. અન્યને મદદ કરો અને ઉત્થાન કરો. તમને આશ્ચર્ય થશે – જ્યારે હું પોતે મુશ્કેલીમાં હોઉં છું, ત્યારે હું બીજાઓને કેવી રીતે મદદ કરી શકું? પરંતુ મારા પર વિશ્વાસ કરો, તે ખરેખર મદદ કરે છે. વિજ્ઞાન પણ આ વાત સાબિત કરી રહ્યું છે. સંશોધન સૂચવે છે કે જેઓ સતત અન્ય લોકોને મદદ કરે છે તેઓ ઓછી અવસાદ , વધુ શાંત, ઓછી પીડા અને સારા સ્વાસ્થ્યનો અનુભવ કરે છે. તેઓ લાંબા સમય સુધી જીવી પણ શકે છે. દરરોજ અનાયસે દયાના કામો કરવાનો પ્રયાસ કરો, અને તમે જોશો કે તે ફક્ત તમે જે લોકોને મદદ કરી રહ્યાં છો તે લોકોને જ નહીં, પણ તમારી ભાવનાને પણ ઉત્તેજન આપે છે. તમે પ્રચંડ આંતરિક શક્તિનો અનુભવ કરશો.
7. અન્ય લોકો સાથે જોડાઓ. મનુષ્ય સામાજિક પ્રાણી છે. અમે સમર્પિત, મૂલ્યવાન અને લાગણીથી જોડવાનું ઈચ્છીએ છીએ. મેન્ટલ હેલ્થ અમેરિકામાં જાણવા મળ્યું છે કે સર્વેક્ષણમાં 71 ટકા લોકો તણાવના સમયે મિત્રો અથવા પરિવાર તરફ વળ્યા હતા. કોચલામાં પીછેહઠ કરવાને બદલે, બહાર જાઓ અથવા ફોન કરો અને તમારા પ્રિયજનો સાથે કનેક્ટ થાઓ.
8. ધ્યાન કરો. માનસિક મજબૂતાઈ એ આપણી લાગણીઓ, વિચારો અને વર્તનને એવી રીતે નિયંત્રિત કરવા માટે મૌનની શક્તિનો ઉપયોગ કરે છે જે આપણને સફળતા અને સ્વતંત્રતા માટે સેટ કરશે. ધ્યાન દ્વારા અનુભવાતી મૌન અને શાંત જગ્યા એ બુદ્ધિનું એક સ્વરૂપ છે, જાણવાનો એક પ્રકાર જે આપણી લાગણીઓ, વિચારો અને વર્તનની બહાર જાય છે. ધ્યાન એ સૌથી સશક્ત સાધન છે જેનો ઉપયોગ આપણે આપણા જીવનના તમામ ક્ષેત્રોને પ્રભાવિત કરવા માટે કરી શકીએ છીએ.
ટ્રાન્સફોર્મિંગ ઇમોશન્સ પર આ માર્ગદર્શિત ધ્યાનનો પ્રયાસ કરો.
શારીરિક રીતે સક્રિય રહીને, યોગ્ય પ્રકારનું બળ લગાવીને અને સારી ઊંઘ મેળવીને તમારા શરીર પર ધ્યાન આપો. તમારું સ્વાસ્થ્ય એ તમારું સૌથી શક્તિશાળી સંસાધન છે અને તેને જાળવવાથી તમે ઉપરોક્ત તમામ 8 સાધનોને વધુ અસરકારક રીતે પ્રેક્ટિસ કરવામાં મદદ કરશો.
મજબૂત મનોબળના વ્યક્તિ બનવા માટે પ્રેક્ટિસ અને માઇન્ડફુલનેસની જરૂર પડે છે. તેને તમારી ખરાબ ટેવો સાથે જોડાવા અને તેને બદલવા માટે નવી આદતો શીખવાની જરૂર છે. અને કેટલીકવાર તેનો અર્થ તમારા પોતાના માર્ગમાંથી બહાર નીકળવાનું શીખવું અને બધું થવા દો.
સમય અઘરો છે… પણ અઘરો સમય જતો રહે છે, અને આપણે તેમાંથી ઘણું શીખી શકીએ છીએ. ખુશ રહો અને માનસિક રીતે કઠિન બનો, અને ખાતરીપૂર્વક જાણો કે તમે તમારી રીતે આવતી કોઈપણ વસ્તુને હેન્ડલ કરી શકશો!
સેજલ શાહ દ્વારા, E-YRT 500 શ્રી શ્રી યોગ શિક્ષક, YACEP, આર્ટ ઓફ લિવિંગ શિક્ષક, NYU પોસ્ટ ગ્રેજ્યુએટ મેડિકલ સ્કૂલ દ્વારા માન્ય યોગ-CME રીટ્રીટ ફેસિલિટેટર, માઇન્ડ-બોડી વેલનેસ લેખક, હોમિયોપેથ
