भस्त्रिका प्राणायाम
जेव्हा आपण कोणताही शारीरिक व्यायाम करतो तेव्हा आपले शरीर अधिक ऑक्सिजनची मागणी करते, ज्याचा इशारा ते हृदयाची स्पंदने जलद करून देते, त्यामुळे हृदयाचे ठोके वाढतात. पण आपणास माहिती आहे का की जेव्हा आपण भस्त्रिका प्राणायाम करतो तेव्हा शरीराने मागणी न करता देखील शरीराला जास्त प्रमाणात ऑक्सिजन देत असतो. भस्त्रिका प्राणायाम ही जलद श्वासोच्छवासाची प्रक्रिया आहे जी शरीराला चालना देते आणि म्हणूनच त्याला ” योगिक अग्नी श्वास” म्हणतात. त्यामुळे, पुढच्या वेळी आपल्या शरीराला उर्जेची गरज आहे असे आपणास वाटेल तेव्हा इतर काही करण्याऐवजी भस्त्रिका प्राणायाम करून पहा.
भस्त्रिका करावयाच्या पायऱ्या
- “वज्रासन” किंवा “सुखासन” (पायाची मांडी घालून बसलेली स्थिती) मध्ये बसा.
(वज्रासनात प्राणायाम अधिक प्रभावी ठरू शकतो कारण आपल्या पाठीचा कणा ताठ असतो आणि श्वासपटलाची हालचाल चांगली होऊ शकते.) - हाताच्या हलक्या मुठी बनवा आणि आपले हात दुमडा, ते आपल्या खांद्यासमोर ठेवावे.
- एक दीर्घ श्वास घ्या, आपले हात सरळ डोक्यावर न्या आणि आपल्या मुठी उघडा.
- किंचित जोराने श्वास सोडा, आपले हात खांद्याजवळ खाली आणा आणि मुठी बंद करा.
- अशा प्रकारे २० श्वास घ्यावे.
- आपल्या मांडीवर तळवे ठेवून आराम करावा.
- काही सामान्य श्वास घ्यावे.
- अशा आणखी दोन फेऱ्या कराव्या.
भस्त्रिका प्राणायामाचे फायदे
- शरीर आणि मनाला ऊर्जा देण्यासाठी उत्तम.
- हा प्राणायाम करत असताना आपण आपल्या फुफ्फुसांची क्षमता वाढवत असल्याने, हे विषारी द्रव्ये आणि अशुद्धता काढून टाकण्यास मदत करतो.
- हे सायनस, ब्राँकायटिस आणि इतर श्वसन समस्यांमध्ये मदत करते.
- जागरूकता, इंद्रियांची आकलन शक्ती यामध्ये सुधारणा.
- हे (तीन) दोष संतुलित करण्यास मदत करते.
भस्त्रिका प्राणायामाचा व्हिडिओ
भस्त्रिका प्राणायाम कोणी करू नये
- रिकाम्या पोटी याचा सराव करीत आहात याची खात्री करा.
- गरोदर महिलांनी हे टाळावे.
- आपल्या गतीने करा. जर आपणास चक्कर येत असेल तर मधला विश्रांतीचा कालावधी वाढवा.
- जर आपणास उच्च रक्तदाब आणि घबराटीच्या विकाराचा त्रास होत असेल तर भस्त्रिका प्रशिक्षकांच्या देखरेखीखाली करावी.
आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे योग प्रशिक्षक मिकी सिंग यांनी दिलेल्या माहितीवर आधारित.
