या आसनाचा उच्चार पद्-मा-स-न असा होतो
पद्म = कमळ, आसन = आसन
पद्मासन एक पाय दुसऱ्या पायावर ठेवून करावयाचे योगासन आहे जे मन शांत करून विविध शारीरिक व्याधी दूर करून ध्यान गहरे होण्यास मदत करते. या आसनाचा नियमित सराव कमळाप्रमाणेच साधकाला एकंदरीत फुलण्यास मदत करतो; म्हणून या आसनाचे नांव ‘पद्मासन’ आहे. चिनी आणि तिबेटीयन बौद्ध धर्मात, कमळाची स्थिती वज्र स्थिती म्हणूनही ओळखली जाते.
पद्मासन कसे करावे
- सरळ समोर पाय पसरून जमिनीवर बसा.
- उजवा गुडघा वाकवून उजवा पाय दोन्ही हातांनी पकडून डाव्या मांडीवर ठेवा आणि टाच शक्य होईल तेवढी नाभीजवळ आणा.
- डावा गुडघा वाकवा आणि डावा पाय दोन्ही हातांनी पकडून उजव्या मांडीवर ठेवा आणि टाच शक्य होईल तेवढी नाभीजवळ आणा.
- दोन्ही गुडघे जमिनीवर असावेत आणि पायाचे तळवे वरच्या दिशेला असावेत. पाठीचा कणा सरळ ठेवला जातो परंतु ताठर असू नये.
- आसन असुखकारक झाल्यास काही काळानंतर पायांची अदलाबदल करावी.
कालावधी/पुनरावृत्ती:
पद्मासनात बसण्याची वेळ आपल्या उद्देशावर अवलंबून आहे. ठराविक आसनाच्या नियमानुसार आपण ते बरीच मिनिटे धरून ठेवू शकता किंवा जोपर्यंत आपणास पायांमध्ये अस्वस्थता जाणवत नाही तोपर्यंत. ध्यान करण्याचे आसन म्हणून करीत असाल तर आपण हे आसन ध्यानाच्या कालावधीपुरते करू शकता.
पद्मासनासाठी मुद्रा
मुद्रा शरीरातील ऊर्जेचा प्रवाह प्रोत्साहित करतात आणि पद्मासनाचा सराव करताना आश्चर्यकारक परिणाम अनुभवास येऊ शकतात. प्रत्येक मुद्रा या भिन्न आहेत आणि त्यांचे लाभ देखील वेगवेगळे आहेत. पद्मासनात बसल्यावर आपण चिन मुद्रा, चिन्मयी मुद्रा, आदि मुद्रा आणि ब्रम्ह मुद्रा यांचा समावेश करून आपले ध्यान अधिक गहरे करू शकता. मुद्रा धरली असताना काही मिनिटे श्वास घ्या आणि शरीरातील उर्जेच्या प्रवाहाचे अवलोकन करा.
नवशिक्यांसाठी पद्मासन
जर आपले दोन्ही पाय एकमेकांवर ठेवण्यात आणि पद्मासनात बसण्यात समस्या येत असेल तर आपण कोणताही एक पाय दुसऱ्या मांडीवर ठेवून अर्धपद्मासनात बसू शकता. जोपर्यंत आपणास पद्मासनात प्रगती करण्यासाठी पुरेसा लवचिकपणा जाणवत नाही तोपर्यंत असे अर्धपद्मासन करत रहा.
पद्मासनाचे फायदे
- पचन सुधारते
- स्नायूंचा ताण कमी करते आणि रक्तदाब नियंत्रणात आणते
- मनाला आराम देते
- बाळंतपणादरम्यान गर्भवती महिलांना मदत करते
- मासिक पाळीचा त्रास कमी करते
- विश्रांती, एकाग्रता आणि अंतिमतः ध्यान असे सर्व सुलभ करते.
कोणी करू नये
घोट्याला किंवा गुडघ्याला दुखापत झाली असल्यास हे आसन करू नये. अनुभवी प्रशिक्षकाच्या देखरेखीखालीच हे आसन करा.
पूर्वतयारीची आसने
पद्मासनानंतर खालील आसने केली जाऊ शकतात :
अर्ध मत्स्येंद्रासन, बद्धकोनासन, जानू शीर्षासन.
या आसना नंतर करावयाची आसने
अधोमुखो श्वानासन हे पद्मासनानंतर केले जाऊ शकते.
सर्व योगासने मागील योगासन : बद्धकोणासन पुढील योगासन : मार्जरीआसन
