बद्ध = बांधलेले किंवा संयमित, कोना = कोन, आसन = स्थिती;
संस्कृत शब्द “बद्ध” म्हणजे बंधन, साखळी, संयमित किंवा रोखलेले, पाय, कोन म्हणजे कोपरा किंवा कोन, म्हणून ही संयमित-पाय-कोन मुद्रा आहे.
हे आसन ज्या पद्धतीने केले जाते त्यावरून याला “बध्द कोनासन” असे नांव देण्यात आले आहे, कारण ते दोन्ही पाय मांडीच्या जवळ जुळलेले, हाताने घट्ट पकडले गेलेत जसे की एखाद्या विशिष्ट कोनात एकत्र बांधलेले आहेत. आसन करताना पायांच्या हालचालीमुळे, फुलपाखराचे पंख फडफडवल्यासारखे दिसतात म्हणून याला ‘बटरफ्लाय पोज’ म्हणूनही ओळखले जाते. या आसनाला ‘मोची मुद्रा’ असेही म्हटले जाते कारण ते कामाच्या ठिकाणी मोची जसा बसतो त्या स्थितीसारखे दिसते.
बद्ध कोनासन कसे करावे
१. पाय एकत्र जुळवत जमिनीवर बसा आणि सरळ समोर ताणा. पाठ सरळ, खांदे एका पातळीत आणि डोके सरळ ठेवा. हात, तळवे खाली घेत मांडीच्या वर सपाट ठेवा आणि नंतर खोलवर श्वास घ्या.
२. श्वास बाहेर सोडत गुडघे वाकवत पाय पोटाच्या दिशेने वळवा.
३. पायांचे तळवे एकत्र ठेवा, पायांवर हात लावा आणि बोटांनी पावले जवळ खेचा आणि टाच गुदद्वार व जननेंद्रियाच्या समोर ठेवा. दोन्ही पायांची बाह्य धार आणि लहान करंगळीचा स्पर्श जमिनीला असला पाहिजे.
४. गुडघे जमिनीपर्यंत खाली करा आणि पाठ सरळ ठेवा. पोटऱ्या आणि गुडघे जमिनीकडे आणण्यासाठी आवश्यक असल्यास मांड्यांवर दाबण्यासाठी कोपरं वापरा. हळूवारपणे श्वास घेत आसनात स्थिर रहा.
५. आसन सोडा आणि पाय लांब करून आणि मांड्यांवर हात ठेवून बसा.
सहजपणे होईल तेवढे तीस सेकंदांपासून ते दोन मिनिटांपर्यंत या आसनात स्थिर रहा. दोन किंवा तीन वेळा पुन्हा करा.
व्हिडिओ बद्ध कोनासन
बद्ध कोनासनाचे फायदे
- बद्ध कोनासनाचा नियमित सराव केल्याने गुडघे ताणले जातात आणि पायांमध्ये रक्ताभिसरण चांगल्या प्रकारे होते.
- आतडे आणि त्याच्या आतील हालचालीस मदत करते
- दीर्घकाळ उभे राहून आणि चालल्याने येणारा थकवा दूर होतो
- मासिक पाळीच्या अस्वस्थतेपासून आणि रजोनिवृत्तीच्या लक्षणांपासून आराम देते
- गर्भधारणेच्या काळात शेवटपर्यंत नियमितपणे सराव केल्यास प्रसूती सुरळीतपणे होण्यास मदत होते
बद्ध कोनासन कोणी करू नये
जर आपणास मांडीचा सांधा किंवा गुडघ्याच्या दुखापतीचा त्रास होत असेल, तर आधारासाठी बाहेरील मांड्याखाली ब्लँकेट ठेवा. ब्लँकेटच्या आधाराशिवाय हे आसन करू नका. तसेच, सायटिकाचा त्रास असलेल्या रूग्णांनी एकतर हे आसन पूर्णपणे टाळावे किंवा नितंबाचा भाग उंच करण्यासाठी उशीवर बसावे. पाठीच्या खालच्या भागाचा काही विकार असल्यास पाठीचा कणा ताठ ठेवूनच आसन करावे. पुढे वाकून मणक्याला वाकवणे टाळा.
सर्व योगासने मागील योगासन : अर्ध मत्स्येंद्रासन पुढील योगासन : पद्मासन
