हे योगासन त्याच्या नांवाप्रमाणेच पोटातील वायू सोडण्यासाठी उत्कृष्ट आहे. पवनमुक्तासनाचा उच्चार प-वन-मुक्त-आ-सन असा होतो.
पवन = वात, मुक्त = आराम किंवा सुटका, आसन = आसन.
पवनमुक्तासन आणि वात आणि बद्धकोष्ठता समस्या
भारतात एक फार जुनी म्हण आहे, की मेंदू आणि पोट निरोगी असेल तर माणूस श्रीमंत होतो; अर्थ, जेव्हा मन शांत असते आणि पोटात काहीही आजार नसतो, तेव्हा ती व्यक्ती तंदुरुस्त आणि शांत असते. खरं तर, दोन्ही एकमेकांशी संलग्न आहे म्हणून शांत मनासाठी आपली पचनसंस्था मजबूत राहणे अत्यंत आवश्यक आहे आणि पवनमुक्तासन हे पोटाच्या दोन त्रासदायक समस्या, वात आणि बद्धकोष्ठतेवर एक उत्तम उपाय आहे.
पवनमुक्तासन कसे करावे
- आपल्या पाठीवर झोपा. आपले पाय एकत्र ठेवा आणि आपले हात आपल्या शरीराच्या बाजूला ठेवा.
- श्वास घ्या आणि श्वास सोडत असताना, आपला उजवा गुडघा छातीच्या दिशेने वर आणा आणि बोटे गुंतवलेल्या हातांनी गुडघा पोटावर दाबा.
- पुन्हा श्वास घ्या आणि श्वास सोडताना, आपले डोके आणि छाती जमिनीवरून वर उचला आणि उजव्या गुडघ्याला हनुवटीचा स्पर्श करा.
- संथ आणि दीर्घ श्वास आंत घेत आणि बाहेर सोडत रहा आणि याप्रकारे या आसनात स्थिर रहा.
- विशेष खबरदारी: श्वास सोडताना गुडघ्यावर हातांची पकड घट्ट करा आणि छातीवर दाब वाढवा. श्वास घेताना, पकड सैल करा.
- आपण श्वास सोडत जमिनीवर परत या आणि आराम करा.
- डाव्या पायाने हे आसन पुन्हा करा आणि नंतर दोन्ही पाय एकत्रपणे छातीवर आणून हे आसन दोन्ही पायांनी करावे.
- आपण वर-खाली झुलू शकता तसेच ३-५ वेळा या कुशीवरून त्या कुशीवर डोलू शकता आणि नंतर आराम करू शकता.
पवनमुक्तासन हा पद्म साधनेचा एक भाग आहे. पद्मसाधना हा योगासनांचा एक विशेष क्रम आहे, जो अॅड‌‍व्हान्सड मेडीटेशन प्रोग्रॅम आणि डीएसएन कार्यक्रमांमध्ये शिकवला जातो.
पवनमुक्तासनाचे फायदे
- पाठीच्या आणि पोटाच्या स्नायूंना बळकट करते.
- पाय आणि हाताच्या स्नायूंना सुडौल करते.
- पोटातील आंतडे आणि इतर अवयवांची मालिश करते.
- पचन करण्यास आणि वायू बाहेर पडण्यास मदत करते.
- नितंबांच्या सांध्यांमधील रक्ताभिसरण वाढवते आणि पाठीच्या खालच्या भागात तणाव कमी होतो.
पवनमुक्तासन कोणी करू नये
- जर आपणास खालील आरोग्यविषयक समस्यांचा त्रास असेल तर पवनमुक्तासनाचा सराव करणे टाळा: उच्च रक्तदाब, हृदयाची समस्या, अतितीव्र आम्लपित्त (हायपर ॲसिडिटी), आंत्रगळ (हर्निया), स्लिप डिस्क, अंडकोशाचे विकार (टेस्टिकल डिसऑर्डर), मासिक पाळी, मान आणि पाठीच्या समस्या.
- आणि गर्भधारणेच्या दुसऱ्या तिमाहीनंतर.
